Over Linux Drives en met Mounten ervan

Voor beginners

Linux bestaat uit een groot aantal varianten, en ook hardware verschilt onderling veel. Dit artikel gaat uit van Ubuntu en een moderne Desktop Computer.

Over schijven

Het Engelse woord voor schijf is drive. En dat is zo'n ding waar je gegevens uit schrijft en leest. Harde schijven zijn ingebouwd in de computer zelf, en daar zie je niets van. Hooguit zie je een lichtje knipperen als er activiteit op de schijf is.

Dan zijn er nog externe schijven, zoals usb-drives. Die worden aan de computer aangesloten via een USB-plug. Ook usb-memorysticks worden door jouw computer gezien als schijven. (Met het verschil dat er niets schijfvormigs in zit, en dat er niets in is dat beweegt).

Een computer met slechts een harde schijf heeft een drive met naam /dev/sda

Om data op een schijf te kunnen schrijven moet deze gepartitioneerd zijn. Er moet minstens een partitie op een schijf zijn, die bij voorkeur net zo groot is als de schijf zelf. De naam van deze partitie is bijvoorbeeld /dev/sda1.

Als je een schijf met meerdere partities hebt, heten deze /dev/sda1, /dev/sda2, /dev/sda3, enz.

Meerdere schijven

Is er een tweede schijf in de computer, dan heet deze /dev/sdb

De derde heet /dev/sdc, enzovoort.

Dus als je ziet /dev/sdb4, betekent dat dat je het hebt over de vierde partitie van de tweede schijf.

Waarom partities

Linux is een zeer stabiel systeem. Een zwakte is een systeemschijf die 100% vol is. Dan wordt het systeem uiterst onstabiel en kan zelfs crashen.

Wat je dus gaat doen is ervoor te zorgen dat als je bijvoorbeeld een nachtje lang gaat downloaden, en het loopt uit de hand, de systeemschijf niet 100% vol kan lopen. Daartoe breng je partities aan.

Heb je bijvoorbeeld een enkele schijf /dev/sda, dan maak je een partitie /dev/sda1 waar de systeembestanden op staan (dit wordt een systeem-partitie genoemd), en een partitie /dev/sda2 waar je persoonlijke bestanden op zet. (Dit wordt een home-partitie genoemd).

Praktijk

Tot zover de theorie.

Met de tool fdisk kun je partities op een schijf bekijken, en ook mee bewerken. Als je partities op een schijf bewerkt, betekent dat vaak dat alle data op de schijf niet meer te lezen is, wees dus heel voorzichtig als je met deze tool werkt.

Een uitgebreid overzicht van alle schijven en partities krijg je met het commando:

 sudo fdisk -l

Na het geven van dit commando moet je je eigen wachtwoord ingeven. Het ingeven van het wachtwoord moet je opvatten dat Linux je waarschuwt dat je een gevaarlijk commando uitvoert.

Je ziet dan alle schijven, en de grootte ervan (de vermelding van aantal koppen, sectoren en cilinders is fysiek niet correct). Ook zie je een overzicht van alle partities op iedere schijf. De grootte is is aangegeven in aantal blokken. Een blok is in het algemeen 512 bytes groot.

Simpeler is het volgende commando uit te voeren:

 more /proc/partitions

(let op: geen sudo gebruiken, dit is dus niet gevaarlijk)

Dit geeft een zeer simpel overzicht, maar vaak genoeg om te zien welke schijfnaam een pas ingestoken usb-disk gekregen heeft. Geef dit commando vlak voor, en na het insteken om te zien wat erbij gekomen is.

Mounten van schijven

Alle schijven moeten gemount worden, anders kan er niet op geschreven of gelezen worden door Linux.

Mounten tijdens het opstarten

De systeemschijven worden tijdens het opstarten van de desktop door Linux automatisch gemount. Wat en hoe er gemount moet worden staat beschreven in het bestand /etc/fstab Je kunt dat bestand bekijken door het commando te geven:

 more /etc/fstab

Iedere regel staat voor het mounten van een schijf. Dieper gaan we hier niet op in.

Het Linux filesysteem

Voordat je zelf een schijf kunt mounten moet je begrijpen hoe het Linux filesysteem werkt.

Het Linux filesysteem is onafhankelijk van de schijven die je hebt. Je kunt aan het filesysteem niet zien hoeveel schijven er zijn, en ook niet waar ze zijn. Dat is anders dan bij MS-Windows, waar je C: en D: hebt, en er 'netwerkschijven' zijn en zo.

Ieder Linux systeem heeft een hiërarchische opbouw van directories. Het begint bij root, /, en dan vertakt het zich verder:

• We hebben al gezien dat er een /dev is, daar staan de 'ruwe devices', onder andere schijven, in
• We zagen ook een /etc, daar staan de systeemvariabelen is, zoals /etc/fstab
• We zagen /proc, daar schrijft Linux zijn persoonlijke notities in
• Er is een /home, daar zetten gebruikers hun eigen bestanden in
• Er is een /media en een /mnt, dat zijn handige plekken om je usb-drives naar te mounten
• En zo zijn er veel meer...

Met het commando ls kun je zien wat er in een directory staat. Probeer eens

 ls /etc

Zelf een usb-schijf mounten

We hebben gezien dat als je een stick of een externe usb-schijf aansluit, deze een naam krijgt. We nemen hier als voorbeeld dat het /dev/sdc wordt. Er is maar een partitie op de stick. Deze heet dus /dev/sdc1

Op /dev/sdc1 kun je niets schrijven of lezen, je moet namelijk eerst deze een plaats geven in het Linux filesysteem. Deze operatie heet mounten.

Bij Ubuntu is het aanbevolen de stick te mounten aan een directory onder /media . Je bent vrij deze directory zelf een naam te geven. Noem het bijvoorbeeld /media/stick

We moeten eerst kijken of deze directory al bestaat. Geef daarom het commando

 ls /media

Als stick er nog niet tussen staat, geef je eenmalig het commando:

 sudo mkdir /media/stick

(geef daarna je eigen wachtwoord). Voor stick mag je ook een andere naam nemen.

De standaard tool onder Linux om te gebruiken is mount, maar die is ingewikkeld om te gebruiken.

Wij gebruiken hier de tool pmount. Om de stick te mounten geef je het commando

 pmount /dev/sdc1 /media/stick

Als er geen foutmelding volgt, is de operatie goed gegaan. Controleer het met het commando

 mount

Dan moet op de laatste regel van de output een referentie staan naar de stick. Je kunt dan lezen en schrijven naar deze stick in het pad /media/stick

 ls /media/stick

Een usb-schijf unmounten

Je kunt een gemounte schijf niet zomaar verwijderen. Dat heeft te maken met de buffers die Linux aanlegt tijdens het mounten. Een lees- of schrijfopdracht gaat via die buffers. Als je de schijf verwijdert als de buffers nog niet leeg zijn, kan de inhoud van de usb-schijf onleesbaar worden. Maak de buffers leeg met het commando:

 pumount /media/stick

Meer mogelijkheden

Het commando pmount kan nog veel meer. Geef het volgende commando om alle mogelijkheden van pmount te zien:

 man pmount

Je zult zien dat er een oplossing bestaat die beter bij jouw situatie past.

Overzicht alle schijven

Je kunt erg veel schijven op een Linux systeem aansluiten en het toch overzichtelijk houden.

De commando's sudo fdisk -l, more /proc/partitions en mount hebben we al gezien.

Met het commando df krijg je ook een overzicht, en ook kun je zien hoe vol de verschillende schijven zijn:

 df -h

De Linux Desktop

Bovenstaande procedure geldt alleen als je een Linux systeem hebt zonder een grafische omgeving. Onder de grafische omgeving (bijvoorbeeld Gnome of KDE), is het makkelijker. Daar is een daemon-programmaatje bezig iedere seconde te testen of er een nieuwe schijf is aangesloten. Ziet hij een nieuwe schijf, dan komt er een pop-up waar je een instructie op kunt aanklikken. De schijf wordt dan gemount, meestal ook onder /media

Het commando pmount doet niets

Dan moet het nog geïnstalleerd worden. Geef het commando:

 sudo apt-get install pmount

Lees verder

• Dieper in dit onderwerp gaat dit artikel van de Ubuntu Help